Pay Sahipleri Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümünde Arabuluculuk Ve Tahkim

Abstract

Pay sahipleri sözleşmesi, ortaklar arasında akdedilen, ortaklıktaki mevcut haklar ve menfaatler dengesini değiştirmeyi amaçlayan ve nihai olarak ortaklığın stratejik yönelimini belirleyen bir sözleşmedir. “Hissedarlar/ Ortaklar sözleşmesi”, “Havuz sözleşmesi”, “Centilmenlik sözleşmesi” veya “Oy sözleşmesi” gibi isimlerle de adlandırılan bu sözleşmelerde genel olarak; ortaklığın organlarına ve yönetim teşkilatına, opsiyon haklarına, pay devir sınırlamalarına, rüçhan haklarına, rekabet yasağına, kâr dağıtımına, yatırım politikalarına, ortaklığın hesaplarının düzenli olarak incelenerek gerektiğinde fonlanmasına ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. Bu sözleşmelerin uygulamadaki sayısı, Türk Ticaret Kanunu m.340 ve m.579’da şirket sözleşmeleri için öngörülmüş olan kısıtlamalardan sonra artmıştır. Yine TTK m.480’deki tek borç ilkesi de anonim ortaklık pay sahiplerine korporatif düzlemde sermaye koyma borcu dışında ilave borçların yüklenilmesine engel olmaktadır. Ayrıca pay sahiplerinin ticari sır mahiyetindeki bilgilerini gizli tutma istekleri de bu sözleşmelere gösterilen ilgiyi artırmaktadır. Atipik bir borçlar hukuku sözleşmesi olan pay sahipleri sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklar, şirket tüzel kişiliğinin bünyesi dışında ortaya çıktığından, başka bir deyişle korporatif nitelikte olmadıklarından, kural olarak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri alana taalluk etmekte ve böylece ilgili uyuşmazlıklar tahkime ve arabuluculuğa elverişli olabilmektedir. Pay sahiplerinin aralarındaki girift ve çok yönlü menfaat ilişkilerini düzenleyen bu sözleşmeler, uygulamada pek çok uyuşmazlığa sebep olmaktadır. Ortaklıklar, her ne kadar bu sözleşmelerin tarafı olmasa dahi, bu sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklardan çoğu zaman etkilenmektedir. Pay sahipleri sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar ile arabuluculuk ve tahkim kurumlarının karşılıklı pozisyonlarının incelenmesi, ticaret hukuku, borçlar hukuku ve usul hukuku gibi farklı disiplinlerin değerlendirilmesini gerektirmektedir. Ayrıca bu sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların dava şartı arabuluculuk kapsamında olup olmadığı çalışmada çözüm aranacak sorunlardandır.