Askeri dönüşüm çağında Osmanlı Timar Sistemi (1645-1739)

Abstract

Bu tez Osmanlı timar sisteminin, son fetih dönemi olan 1645-1739 yılları arasındaki nicelik, nitelik ve yayılımını inceleyen monografik bir araştırmadır. Timar sistemi Osmanlı'nın ilk dönemlerinden beri var olan, Osmanlı'yla beraber genişleyen ve XVII. yüzyıla dek ordu ve maliyenin yarıya yakın bir kısmını kuşatan temel bir kurumdur. Askeri dönüşüm olgusunun şekillendirdiği XVII. yüzyılda sistemin büyüklüğü ve işlevi sorgulanır hale gelmiştir. Diğer yandan sistemin XIX. yüzyıla dek yaşamına devam ettiği bilinmektedir. Dolayısıyla timarın XVII. yüzyılın çetin sınavlarından ne kadar ve nasıl çıktığı büyük bir soru olarak ortaya çıkar. Bu sorunun çeşitli yönlerinin tetkik edilmesi tezin ana omurgasını oluşturur. Bu minvalde tezin ağırlıklı bir kısmı, timarın XVIII. yüzyılın hemen başındaki mali büyüklüğünü bölge-bölge takip eder. Mali açıdan timarın konumlandırılması, askeri dönüşümün parasallaşmayla ilişkisi ve taşra idaresinin bağlamsal dinamikliğiyle ilgili sonuçlar barındırması noktasında önemlidir. Tezin incelediği bir başka mesele, 1645-1739 arasında timarlı askerlerin ordudaki kemiyet ve keyfiyetidir. Çalışma, bu konular üzerindeki çabanın ürünü olarak, timarın askeri büyüklüğü ve gücüyle ilgili çeşitli bulgulara ulaşmıştır. Bu devrin timar askerlerinin savaş şekilleri, finansal güçleri ve bireysel araç ve teçhizatlarının incelenmesi, zihinlerdeki timarlı sipahi resminin netleşmesi ve timarın askeri dönüşüm meselesinin içerisinde konumlandırılması açısından kayda değerdir. ----- This dissertation is monographic research on the quantity, quality, and dissemination of Ottoman timar system between 1645 and 1739 which was the age of last Ottoman land acquirements. Timar system was a fundamental institution which had existed since the first stages of Ottoman empire, expands with it and which, until the XVIIth century, covers almost half of the army and tax resources. Size and capacity of the system came under question in 17th century which was shaped by the phenomenon of military transformation. However, it is known that the system subsisted until 19th century. Hence, a big question emerges: how did it pass the compelling challenges of 17th century? Examination of various sides of this question is the backbone of this study. In that manner, majority of the thesis follows the fiscal magnitude of the timar, region by region, in just the beginning of the 18th century. Locating timar in fiscal area, is important as it contains results regarding relationship between monetization and military transformation and regarding contextual dynamism of the rural administration. Another problem that the study deals with is the quantity and circumstance of timariot soldiers in the army between 1645-1739. As the outcome of the endeavour on these subjects, the study made discoveries on the agminal size and power of timar. Analysis of battle forms, financial powers, gears and equipment of timariot soldiers of this period is remarkable in the sense of clarifying the figure of timariot cavalry in the mind and positioning the timar in the issue of military transformation