İstanbul Hanları: 18. Yüzyıl Sonu ve 19. Yüzyıl Başı

Abstract

18. yüzyıl sonunda İstanbul’u ziyaret eden C. Carbognano, etrafı kemerlerle süslü, kare ya da uzun avlusu olan, revaklı yapıları “han” olarak belirtir ve bu yapıları şöyle tarif eder: “Kemerlerin arkasında, her birinde yemek hazırlamak için ocak bulunan birbirinin aynı birçok oda bulunur ve yine bu kemerler, ikinci bir kemerli yapıyı yani başka odaların bulunduğu galeriyi taşırlar. Bunlar da, alt sıradaki odalar gibi ülke tüccarları için ayrılmışlardır. Çünkü yabancı ülke tüccarlarının mağazaları Galata’da, kendi ülkelerinin temsilcilerinin koruması altındadır. Bu hanların hemen hepsi taştan yapılmış sağlam yapılardır. Büyüklüğü bakımından özellikle kayda değer olanlar ise, Valide Han, Vezir Han ve III. Mustafa tarafından yapılmış olan Yeni Han’dır...”1 Carbognano’nun bahsettiği bu şehir içi hanları, yaklaşık dört buçuk asırlık Osmanlı İstanbulu’nun önemli kamusal mekânlarıdır. Müdavimlerine konaklama ve çeşitli ticari imkânlar sunan bu mekânların, inşasına II. Mehmet (1451-1481) döneminde başlanmış.

18. yüzyıl sonunda İstanbul’u ziyaret eden C. Carbognano, etrafı kemerlerle süslü, kare ya da uzun avlusu olan, revaklı yapıları “han” olarak belirtir ve bu yapıları şöyle tarif eder: “Kemerlerin arkasında, her birinde yemek hazırlamak için ocak bulunan birbirinin aynı birçok oda bulunur ve yine bu kemerler, ikinci bir kemerli yapıyı yani başka odaların bulunduğu galeriyi taşırlar. Bunlar da, alt sıradaki odalar gibi ülke tüccarları için ayrılmışlardır. Çünkü yabancı ülke tüccarlarının mağazaları Galata’da, kendi ülkelerinin temsilcilerinin koruması altındadır. Bu hanların hemen hepsi taştan yapılmış sağlam yapılardır. Büyüklüğü bakımından özellikle kayda değer olanlar ise, Valide Han, Vezir Han ve III. Mustafa tarafından yapılmış olan Yeni Han’dır...”1 Carbognano’nun bahsettiği bu şehir içi hanları, yaklaşık dört buçuk asırlık Osmanlı İstanbulu’nun önemli kamusal mekânlarıdır. Müdavimlerine konaklama ve çeşitli ticari imkânlar sunan bu mekânların, inşasına II. Mehmet (1451-1481) döneminde başlanmış.