Hukuki Bir Tartışmanın Tarihi Zemini: İstanbul Nasıl Alındı?

Abstract

İstanbul’un fethi konusu, özellikle döneminde yazılmış Osmanlı kaynaklarının ayrıntıya girmeyen bilgileri sebebiyle karanlıkta kalmış birçok soruyu bünyesinde barındırır. Bu durum zaman zaman basın-yayın organlarıyla da gündemi işgal eden fetih sırasındaki çeşitli olaylarla ilgili tartışmalarda kendisini gösterdiği gibi fetihten az sonra yazılmış bazı Osmanlı tarihlerinden de anlaşılacağı üzere Osmanlı entelektüelleri arasında ilginç bir hukuki tartışmaya zemin hazırlamıştır. İstanbul kuşatmasını sonradan kaleme alan bazı Osmanlı tarihçileri, dönem kaynaklarının kıtlığı sebebiyle çoğu defa rivayete dayalı bilgilerle olayı anlatmaya çalışırlarken başlıca iki tartışma noktasını öne çıkarmış görünmektedirler. Bunlardan ilki çok iyi bilinen gemilerin karadan yürütülmesi hususu, diğeri de şehrin savaşla mı alındığı yoksa barış yoluyla mı teslim olduğudur. Özellikle bu ikinci mesele, ilkine nispetle tartışma açısından hem daha eski, hem de hukuki bir temele dayalı olduğu için üzerinde yeniden durulmasını gerektirecek önemi haiz bulunmaktadır. Tebliğimin konusu ana hatlarıyla bu tartışmaların ne zaman, nasıl ve hangi şartlarda ortaya çıktığı, ve nasıl izah edilmesi gerektiğidir

İstanbul’un fethi konusu, özellikle döneminde yazılmış Osmanlı kaynaklarının ayrıntıya girmeyen bilgileri sebebiyle karanlıkta kalmış birçok soruyu bünyesinde barındırır. Bu durum zaman zaman basın-yayın organlarıyla da gündemi işgal eden fetih sırasındaki çeşitli olaylarla ilgili tartışmalarda kendisini gösterdiği gibi fetihten az sonra yazılmış bazı Osmanlı tarihlerinden de anlaşılacağı üzere Osmanlı entelektüelleri arasında ilginç bir hukuki tartışmaya zemin hazırlamıştır. İstanbul kuşatmasını sonradan kaleme alan bazı Osmanlı tarihçileri, dönem kaynaklarının kıtlığı sebebiyle çoğu defa rivayete dayalı bilgilerle olayı anlatmaya çalışırlarken başlıca iki tartışma noktasını öne çıkarmış görünmektedirler. Bunlardan ilki çok iyi bilinen gemilerin karadan yürütülmesi hususu, diğeri de şehrin savaşla mı alındığı yoksa barış yoluyla mı teslim olduğudur. Özellikle bu ikinci mesele, ilkine nispetle tartışma açısından hem daha eski, hem de hukuki bir temele dayalı olduğu için üzerinde yeniden durulmasını gerektirecek önemi haiz bulunmaktadır. Tebliğimin konusu ana hatlarıyla bu tartışmaların ne zaman, nasıl ve hangi şartlarda ortaya çıktığı, ve nasıl izah edilmesi gerektiğidir