Halikarnas Balıkçısı'nın eserlerinde Antik Yunan kültürü karşısında Mavi Anadolu düşüncesi

Abstract

Halikarnas Balıkçısı, kültür tarihi ile coğrafya arasında bağ kurarak bir kimlik, mitoloji, hümanizma anlayışı benimsemiştir. Bu unsurlar, coğrafyaya bağlı birer kurucu unsur olarak Antik Yunan ve Batı karşıtlığı şeklinde düşünce yazılarında işlenmiş ve edebî bir söylem olarak kurmaca eserlerinde estetize edilmiştir. Çalışmada bir metin tahliline girişilmiş, bu bağlamda Halikarnas Balıkçısı'nın düşünce yazıları, roman ve hikâyelerden oluşan kurmaca eserleri tematik ve estetik bağlamda tahlil edilmiştir. Coğrafyayı kültürel bir köken arayışında kaynak olarak kullanan yazarın Antik Yunan ile Anadolu'nun farkını ve Anadolu'nun Antik Yunan'a üstünlüğünü özellikle düşünce eserlerinde ortaya koyduğu gözlemlenmiştir. Bu üstünlük, Anadolu coğrafyasında yaşayan insanların bir kültürel köken olarak Anadolu'da yaşamış tüm ulusların birikimlerini sahiplenmesi gerektiği şeklinde ortaya konulurken Batı'ya da asıl kültürel kökenlerinin Anadolu'da doğduğu ispat edilmeye çalışılmıştır. Bu zıt kültürel unsurları bir araya getirme düşüncesi yazarın kendisinin de bazı çelişkiler yaşamasına, özellikle de tarih konulu kurmaca eserlerinde bu zıtlığın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Kültürel köken arayışları düşünce yazılarında açık bir biçimde Antik Çağ'ın mirasını Anadolu ile özdeşleştirir. Kurmaca eserlerde ise bu kültürel unsurlar özellikle karakterler ve mekân unsurları üzerinden coğrafyaya dayalı olarak verilir. ----- Halikarnas Balıkçısı (The Fisherman of Halicarnassus) embraced an understanding of identity, mythology and humanism by intertwining cultural history with geography. These elements, as founding elements related to geography, were explored in his intellectual writings in the form of opposition to Ancient Greek and the West, and were aestheticized in fictional works as a literary discourse. This study begins with a textual analysis, focusing on Halikarnas Balıkçısı's essays and fictional works, including novels and short stories, from both thematic and aesthetic perspectives. It has been observed that the author, who used geography as a source in his search for a cultural origin, highlighted the differences between Ancient Greek and Anatolia and the superiority of Anatolia over Ancient Greek, particularly in his intellectual works. This notion of superiority emphasized that the people living in Anatolia should culturally embrace the heritage of all the civilizations that have lived there, while also trying to prove to the West that their true cultural roots originated in Anatolia. The effort to reconcile these contrasting cultural elements led to the author experiencing contradictions, especially in his historical fiction. The search for cultural origins clearly identifies the heritage of the Ancient Age with Anatolia in his essays. In his fictional works, these cultural elements are depicted through geography, particularly through characters and place elements.