XVI. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Çok Yönlü Bir Âlim: Beşiktaşlı Yahya Efendi

Abstract

Yahya Efendi, kaynakların ittifak ettiğine göre, 900/1495 yılında Trabzon’da doğmuştur. Babası ilmiye sınıfından Şâmî Ömer Efendi, annesi ise Afife Hanım’dır. Gelibolulu Mustafa Âlî ve ondan naklen daha geç tarihli bazı kaynaklarda Ömer Efendi’nin Amasyalı olduğu da kaydedilmektedir. Ömer Efendi’nin Trabzon’da kadılık yaptığı dönem aynı zamanda II. Bayezid’in oğlu Şehzade Selim’in de Trabzon’da sancakbeyliği yaptığı döneme denk düşmektedir. Trabzon gibi, kısa sayılabilecek bir süre önce fethedilen bir şehirde, bürokrasinin önde gelen iki ismi arasında bir yakınlık, hatta dostluk oluştuğu, ikilinin zaman zaman bir araya geldikleri tahmin edilebilir. Hem Şehzade Selim’in hem de Kadı Ömer Efendi’nin aynı hafta içerisinde birer oğulları dünyaya gelmiş; şehzadenin oğluna Süleyman, kadının oğluna ise Yahya adı verilmiştir. Kaynaklarda ifade edildiğine göre, Şehzadenin hanımının sütü yetmeyince, Ömer Efendi’nin hanımı Afife Hatun oğlu Yahya Efendi ile birlikte Şehzade Süleyman’ı da emzirmiş, böylelikle Yahya Efendi ile Kanûnî Sultan Süleyman sütkardeşi olmuşlardır.