The 1869 Ottoman Public Education Act: Proceedings and Participants

Abstract

1869 senesinde ilan edilen Ma‘ârif-i Umûmiyye Nizâmnâmesi, Osmanlı eğitim tarihinde bir dönüm noktasıdır. Bu nizamname, o zamana kadar yapılan eğitim reformlarını sistematik şekilde bir araya getirmiş ve sonraki refomlar esasen bu nizamnameye dayanılarak yapılmıştır. Kansu’nun bu nizamnameyi hazırlayan kişiler hakkında yaptığı araştırmanın üzerinden 80 yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen bu nizamnameyi hazırlayanların kimler olduğu üzerindeki yanlışlık halen devam etmektedir. Bundan dolayı makalemde Ma‘ârif-i Umûmiyye Nizâmnâmesi’ni hazırlayan Şûrâ-yı Devlet Ma‘ârif Dâ’iresi’nin mazbatasına dayanarak bu nizamnamenin kimler tarafından hazırlandığını ortaya koymaya çalışacağım. Sonuç olarak, 1. gayr-i müslimlerin her cemaatinden birer mümessilinin de katıldığı, 2. şimdiye kadar katılmadığı söylenilen ulemanın da katıldığı, 3. Tuna Vilayeti’nde yapılan eğitim reformunundan kazanılan tecrübelerine de dayanılarak yapıldığı, 4. Fransa ve Almanya’nın eğitimini iyi bilenlerin de katıldığı ortaya konmuştur.

1869 senesinde ilan edilen Ma‘ârif-i Umûmiyye Nizâmnâmesi, Osmanlı eğitim tarihinde bir dönüm noktasıdır. Bu nizamname, o zamana kadar yapılan eğitim reformlarını sistematik şekilde bir araya getirmiş ve sonraki refomlar esasen bu nizamnameye dayanılarak yapılmıştır. Kansu’nun bu nizamnameyi hazırlayan kişiler hakkında yaptığı araştırmanın üzerinden 80 yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen bu nizamnameyi hazırlayanların kimler olduğu üzerindeki yanlışlık halen devam etmektedir. Bundan dolayı makalemde Ma‘ârif-i Umûmiyye Nizâmnâmesi’ni hazırlayan Şûrâ-yı Devlet Ma‘ârif Dâ’iresi’nin mazbatasına dayanarak bu nizamnamenin kimler tarafından hazırlandığını ortaya koymaya çalışacağım. Sonuç olarak, 1. gayr-i müslimlerin her cemaatinden birer mümessilinin de katıldığı, 2. şimdiye kadar katılmadığı söylenilen ulemanın da katıldığı, 3. Tuna Vilayeti’nde yapılan eğitim reformunundan kazanılan tecrübelerine de dayanılarak yapıldığı, 4. Fransa ve Almanya’nın eğitimini iyi bilenlerin de katıldığı ortaya konmuştur.