Fichte’nin Monadolojisi’nden Schelling’in Töz’üne Sonluluk Ve Tarih

Abstract

Immanuel Kant’ın ortaya koyduğu transandantal idealizm, eski sorunlara getirdiği pek çok çözüm önerisinin yanı sıra yeni sorunlar da gündeme getirmiştir. Kant felsefesini onun attığı temel üzerinde bir sistem haline getirmeye çalışan filozoflardan en önemli ikisi, Johann Gottlieb Fichte ve erken döneminde onu izleyen Friedrich Schelling, Kant’ın ayrımlarını mutlak ben üzerine inşa etmeye çalıştıkları sistemlerle birliğe getirmeye çalışmışlardır. Ürettikleri sistemler aynı zamanda Gottfried Wilhelm Leibniz ile Baruch Spinoza’nın sistemlerinin karşılaşması olarak okunabilir. Bir yanda sonsuz sayıda bireysel tözleri savunan Leibniz, karşısındaysa tek bir töz olduğunu, ona da Tanrı ya da Doğa denmesi gerektiğini söyleyen Spinoza’nın farklı sistemlerinin arkasındaki temel fikir, Fichte ve Schelling’in düşüncelerinin hareketi incelendiğinde ilk bakışta olduğu kadar birbirlerine uzak görünmemektedirler. İçerik açısından bakacak olursak, öznenin dışına çıkmaya çalışan, özne-nesne birliğini ve ayrılığını mutlak kavramında temellendirmeye çalışan Schelling bunun için Spinoza’nın düşüncesine başvurur. Ancak Kant sonrası düşüncenin Spinoza’ya bakışı, onun da yüz yıl öncesinden farklı yorumlanmasına yol açacak ve insanın tarihselliği fikrine giden yolu açacaktır.

The transcendental idealism of Immanuel Kant presented as much new problems as its solutions to old problems. Two of the most important philosophers who tried to systematize Kant’s philosophy on its own foundations, namely Johann Gottlieb Fichte and young Friedrich Schelling, aimed to do it by bringing Kant’s distinctions to unity with their systems built on the absolute I. Their systems can also be read as a confrontation between the systems of Gottfried Wilhelm Leibniz and Baruch Spinoza. On the one hand, we have Leibniz who defends the idea of infinitely many individual substances, and on the other, we have Spinoza for whom there is only one substance which must be called Nature or God. Through the perspective of the movement of Fichte’s and Schelling’s thoughts, the main ideas behind their different systems do not seem as far from each other as one might think at the first instance. Regarding the content, Schelling who tries to go beyond the subject and to ground the unity and separation of subject-object on the concept of the absolute resorts to Spinoza. However, the perspective of the postkantian thought regarding Spinoza will read it differently from the previous century and pave the way to the idea of human historicity.