Osmanlı Devleti'nde Kız Kaçırma (1839-1908): Devlet, Cemaatler ve Modernleşme

Abstract

Tanzimat (1839) ve Islahat (1856) fermanları sonrası hukuk ve sosyal alanlarında yaşanan çarpıcı değişim ve dönüşümler ile fermanların vadettiği eşitlik kavramı toplumsal ilişkileri de etkilemiştir. Yaşanan bu gelişmelerin gündelik hayattaki etkilerini kız kaçırma konusu üzerinden izlemek mümkündür. Bu çalışma Osmanlı Devleti'nde 1839-1908 tarihleri arasında hukuki ve sosyal açıdan kız kaçırma davalarını incelemektedir. Kaynak olarak öncelikle mahkeme kayıtları, istintaknameler ve müfettiş raporları kullanılmıştır. Devlet bir asayiş meselesi olarak gördüğü kız kaçırmayı engellemek için yeni ceza kanunlarına maddeler eklemiş ve zaman geçtikçe bunu detaylandırarak daha etkili bir ceza sistemini uygulamaya çalışmıştır. Bunlara bakarken kız kaçırma davaları üzerinden Tanzimat sonrası kurulan mahkemelerin işleyişi ve çıkarılan yeni ceza kanunlarının tatbiki hakkında daha geniş bilgiler elde edilmiştir. Devletin modernleşme sürecinde hükümet sadece kız kaçırma kanunlarını detaylandırmakla sınırlı kalmamış kız kaçırma sebeplerine de eğilmiş, gündelik hayatın bir parçası olan düğün ve evlilik masrafları gibi kültürel hayatın bir parçası olan geleneklere de sınırlama getirmeye çalışmıştır. Ayrıca eşitlik prensibinin uygulamasında Müslüman ve farklı cemaatlerden olan çiftlerin davalarında zorluk çekildiği açıktır.

After the Tanzimat (1839) and the Islahat (1856) Edicts striking changes took place in law and social policies. Here the promised principle of equality transformed the relations of different communities in the Empire. It is possible to monitor the effects of these changes on daily life through the elopement/abduction cases. This study examines these court cases of elopement and abduction of women in the Ottoman Empire (1839-1908) from a legal and social perspective. Sources primarily used in this research are court records, court statements and inspectors' reports. In order to prevent the elopement of couples and abduction of women (to be wed), which the state saw as a threat to public order, new articles were added and old ones were elaborated in the new criminal law. The study of these cases expand the knowledge on the application of the new criminal laws and the functioning of the new courts that were established during the Tanzimat Era. During this modernization process of the state, the government did not only implement new laws but also started to interfere in issues of daily life. Through inspection and regional reports it inquired on reasons of abductions such as wedding traditions, expenses and tried to bring limitations on these. Additionally, mixed religious couples' cases show that the application of the principle of equality turns out to be problematic.

İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince erişime açılmıştır.