İbretnüma-yı Devlet Adlı Eserin Yazarı Mustafa Kesbî midir? XVIII. Yüzyılın Bilinmeyen Bir Tarihçisi Üzerine Notlar

Abstract

XVIII. yüzyılın ikinci yarısında vücuda getirilen önemli tarihlerden birini teşkil eden ve bu dönem için sıklıkla kullanılan İbretnüma-yı Devlet adlı eserin yazarı olarak Mustafa Kesbî Efendi gösterilir. Mustafa Kesbî’nin kimliği hakkında ise ayrıntılı bilgilere ulaşılamamıştır. Yazar hakkındaki bilgiler daha çok eserinde kendisine dair kaydettiği notlardan hareketle verilmiş gözükmektedir. Bununla birlikte Mustafa Kesbî adlı birinin var olup olmadığı meselesi de tartışmalı bir mahiyet arz eder. Eserlerinde Kesbî mahlasını kullanan yazar hiçbir yerde adını Mustafa olarak açıklamamakta, bazı geç tarihli kataloglarda ve tezkirelerde görülen Kesbî mahlaslı Mehmed ve Mustafa adlı iki kişi arasında birinin, kuvvetli ihtimalle de Mustafa’nın İbretnüma’nın müellifi olduğu ileri sürülmektedir. Binaenaleyh İbretnüma-yı Devlet adlı eserin yazarının Mustafa Kesbî olduğuna dair literatürde tartışmasız bir ön kabul söz konusudur. Fakat aynı döneme ait farklı eserlerde yer alan ve gözden kaçtığı anlaşılan bazı bilgiler bu eserin yazarının Kesbî mahlasını kullanan Mehmed Haşim Efendi olduğunu göstermiştir. Mehmed Haşim Efendi, sadece İbretnüma değil o dönemde yazarlarının adları meçhul kalan veya tesbit edilemeyen başka vekayi derlemelerinin de sahibidir. Bu makalede Mehmed Haşim Efendi’nin kimliği ve hangi eserleri kaleme almış olduğu konusundaki tesbitlerin ayrıntıları ortaya konmuştur.

Telif hakları gereğince yayın erişime kapalıdır. Yayın yayıncı tarafından erişime açık ise bağlantılar kısmından ulaşılabilmektedir.