Kâdî Beyzâvî’de Kıyasın Hüccet Oluşunun Aklî Delili (Minhâc Ve Şerhleri Çerçevesinde)

Abstract

Fıkıh usulünün dört temel delilinden biri olan kıyasın hüccet oluşu meselesi geçmişte usulcüler tarafından tartışılmış önemli meselelerdendir. On üçüncü yüzyılın çok yönlü ismi Beyzâvî, Minhâc adlı usul metninde kıyasın meşruiyeti lehine dört delil öne sür-müştür. Bu tezde söz konusu delillerden dördüncüsü olan aklî delil, Minhâc ve şerhleri çerçevesinde tasvir edilmiş ve delilin, Beyzâvî’nin hüsün-kubuh anlayışıyla ne kadar tutarlı olduğu incelenmiştir. Birinci bölümde Beyzâvî’nin hüsün-kubuh anlayışından söz edilmiş ve bunun aklî delil ile bağlantısı ortaya konmuştur. İkinci bölümde ise aklî delil ve bu delile yöneltilen itirazlar takrir edilmiş ve ilk bölümde ortaya konan problem ve bu probleme dair muhtemel çözümler izah edilmiştir. Çalışmada, Beyzâvî’nin hüsün-kubuh anlayışının, onun, kıyasın hüccet oluşuna dair öncüllerinin tamamı aklî olan her-hangi bir delil getirmesine engel olduğu, bu sebeple Beyzâvî’nin aklî delilinin ya naklî bir delile dayandırılması gerektiği ya da onun aklî delili farklı sâiklerle kitabına almış olabileceği sonucuna varılmıştır.

İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince erişime açılmıştır.