Şah Veliyyullah Ed-Dihlevî’nin El-Mektûbu’l Medenî Risâlesinin Tahlîli
Abstract
18. yüzyılda Hindistan’da yaşayan, daha çok ihya hareketleriyle bilinen Şah Veliyyullah ed-Dihlevî (ö. 1762) çeşitli alanlarda eserler bırakmış bir âlim ve mütefekkirdir. Bu çalışmada Dihlevî’nin hayatı ve bazı tasavvufî görüşlerine yer verilmektedir. Onun tasavvuf alanındaki görüşleri özellikle el-Mektubu’l Medenî risalesi üzerinden ele alınacaktır. İslam tasavvufunda İbnü’l Arabî’nin vahdet-i vücûd nazariyesi ve bunu şeriata uygun bulmayıp alternatif olarak tevhîd-i şühûd nazariyesini sunan İmam Rabbanî’nin yaklaşımı yüzyıllar boyunca tartışma konusu olmuştur. Vahdet-i vücûd nazariyesini Alâuddevle Simnâni ve Abdülkerim Cîlî gibi isimler de eleştirmiştir. Ancak bunlar, İmam Rabbânî’nin eleştirileri kadar etkili olmamıştır. Dihlevî ise iki nazariyenin birbirinden çok da farklı olmadığı iddiasını ortaya atmıştır. Bu çalışmada Dihlevî’nin bu husustaki ıslahatçı ve birleştirici yorumlarının yer aldığı risalesi incelenmiştir. Dihlevî’nin her iki vahdet görüşünde de Allah’ın müteâl olmasına odaklanarak ihtilafları çözmeye ve ihtilaflara ılımlı bir şekilde yaklaşmaya çalıştığı görülmektedir. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince erişime açılmıştır.
