Tenkîd Dergisindeki Edebiyat Eleştirileri ve Edebî Tartışmalar

Abstract

Tenkit, insan hayatının hemen her evresinde var olan ve esasen hayatın doğasında bulunan bir kavramdır. Tanpınar, insan hayatının merkezde olduğu dönemlerde tenkidin de sanatın merkezinde olduğunu vurgular ki bu da tenkit ve insan gerçeğinin ilişkisini gösterir. Buna bağlı olarak Tanzimat Fermanı ile birlikte insan hayatının merkeze alındığı edebî gelişimimizde de tenkit, klasik edebiyata kıyasla daha fazla etkili olmuştur. Tenkit başlı başına bir edebî tür olmuş, bu alanda farklı anlayışlar doğmuştur. Öyle ki bu isimle bir dergi dahi kurulmuştur. Tenkîd dergisi, Türk edebiyatında bu isimle çıkan ilk dergidir. İlk sayısı 4 Nisan 1910’da çıkan derginin imtiyaz sahibi Bezmi Nusret Kaygusuz’dur. Toplamda altı sayısı çıkan dergide çoğunlukla eleştiri yazıları yayımlansa da sayıca daha az olmakla birlikte, sayfalarında şiir ve hikâye gibi türlere de yer verildiği söylenebilir. Dergiyle ilgili oldukça az sayıda çalışma yapılmıştır ve var olanlar da daha çok tanıtmaya yönelik metinlerdir. Bu çalışmada Tenkîd dergisindeki edebî eleştiriler ve dergideki tartışmalar üzerinde durulmuştur. Buna göre dergide romantik eleştirinin baskın olduğu görülmüştür. Dergideki eleştirilerin büyük bir kısmı metinden çok sanatçıya yönelik olmakla birlikte bunlarda tarafsız da kalınamaz. Derginin eleştiri yazarları özellikle kendi döneminin genç sanatçılarına yönelik oldukça sert eleştirilerde bulunmuşlardır. Tartışmalarda, güncel edebî polemiklerde çoğunlukla taraf tutulduğu ve kendilerine yöneltilen eleştirilere yanıt verildiği görülmüştür. Çalışmanın amacı, derginin eleştiri mahiyetini ortaya koymak ve dergide tartışmaya sebebiyet veren konuları açıklığa kavuşturmakla birlikte misyonunu ne ölçüde karşıladığını sorgulamaktır.