Ä°slam Ekonomisine Dair GörüÅŸlerin EleÅŸtirel Bir DeÄŸerlendirmesi

Abstract

Bu çalışmada Ä°slam ekonomisine dair dört farklı görüş ele alınarak eleÅŸtirel bir deÄŸerlendirmeye tabi tutulmuÅŸtur. Bu görüşlerden ilki, kapitalizmin kökeninin Ä°slam’da olduÄŸu görüşüdür. Bu görüşü savunanların anakronik bir okuma yaparak kurumlar ve iliÅŸkiler arasındaki benzerliklere odaklanıp farklılıkları göz ardı ederek bir Ä°slam ekonomisi tanımı yaptıkları görülmektedir. Ä°kinci görüş, bilginin Ä°ð€‡šslamileÅŸtirilmesi baÄŸlamında iktisadi görüşlerin içerisinde bulunan seküler ve Ä°ð€‡šslam’a uygun olmayan bilgilerin çıkartılarak yerine Ä°slami bir dünya görüşüne uygun bilgilerin yerleÅŸtirilmesi ÅŸeklinde tanımlanan Ä°slami ekonomi anlayışıdır. Bu görüşte dikkat edilmesi gereken iki husus (1) arındırılması gereken unsurların farkına varmanın ve gerçekten arındırabilmenin imkânı ve (2) yerleÅŸtirilmesi gereken Ä°ð€‡šslami görüşlerin ne kadar Ä°slami olacağı noktalarıdır. Üçüncü görüş, Ä°slam ekonomisinin Åžeriat’ın gayeleri baÄŸlamında anlamlandırılmasıdır. Özellikle makro politikalar baÄŸlamında Ä°slam ekonomisi yaklaşımlarının dayandırıldığı bir görüş olarak Åžeriat’ın gayeleri ve maslahat kavramları, soyut olmaları ve aydınlanmacı eÄŸitim ile ÅŸekillenmiÅŸ akıllar tarafından Ä°slam’ın gayelerinin çarpıtılarak kapitalizmin gayelerinin ön plana çıkarılması tehlikesini barındırması sebebiyle dikkatle yaklaşılması gereken bir pozisyondur. Son görüş ise Ä°slam’ın ontolojik ve epistemolojik kaynakları üzerine inÅŸa edilmiÅŸ Ä°slami bir düzeni ve bu düzendeki sistemlerin çerçevesini ifade eden Ä°slam politik ekonomisi görüşüdür. Bu görüşle ilgili en önemli eleÅŸtiri, kapitalist sistemin hegemonyası altında bu tarz bir makro dönüşümün ve normatif inÅŸanın ne derece baÅŸarılı olabileceÄŸi sorunudur.