Yerel Reform - Horizontal Modernleşme: Erken Tanzimat Osmanlı Selanik’inde Karantina Uygulaması

Abstract

Bu makalenin amacı, II. Mahmud Dönemi Selanik’inde gerçekleştirilen ka- rantina uygulaması örneğinde, modernleşmenin horizontal olarak gerçekleştiğini göstermektir. Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşmesine yaygın olarak devletin modernleşme politikaları çerçevesinde bakılmıştır. Araştırma literatüründe, bu ko- nuda yapılmış oldukça kapsamlı çalışmalar bulunmaktadır. Bu, 19. yüzyıl Osmanlı modernleşmesinin yalnızca bir devlet politikası değil, aynı zamanda bir süreç oldu- ğu hakikatini değiştirmemektedir. Modernleşmeye bir süreç olarak bakıldığında, bu sürecin nasıl işlediğini gösteren iki temel unsurdan biri modernleşmenin yapıldığı alanlar, yani neyin modernleştirildiği ise, diğeri de modernleşmenin failleri, yani kimlerin inisiyatifiyle modernleşme adımlarının atıldığıdır. Erken Tanzimat Dönemi Osmanlı İmparatorluğu’nda modernleşmenin vuku buldu- ğu alanlardan biri, modern ve Batılı bir uygulama olan karantina uygulamasıdır ve Osmanlı Devleti buna oldukça geç bir tarih olan 1838 yılında geçebilmiştir. Selanik’te, 1838’den önce karantinanın uygulanması, bu modern sağlık önleminin kimin inisiya- tifle alındığı sorusunu beraberinde getirmektedir. Bu makale çerçevesinde, bu sorula- ra, öncelikle Selanik’te karantina uygulamasının varlığı, hacmi, sıklığı ve devamlılığı, sonra ise bu uygulamanın merkezi devlet inisiyatifiyle mi yoksa Selanik yerel yöneti- minin inisiyatifiyle mi gerçekleştirildiği incelenerek cevaplar aranmaktadır.