Osmanlı İstanbulu’nun Mizah Basınında Alafranga Eğlenceler (1860-1914)

Abstract

Osmanlı Devleti, 18. yüzyıldan itibaren hızlanan,1830’lardan itibaren de sistemli bir yapıya bürünen siyasi, askeri, sosyal ve kültürel alanda bir değişim sürecine girmiştir. Özellikle Tanzimat Fermanı ve Kırım Harbi (1853-1856), değişimin yönünü Avrupa merkezli olacak şekilde belirlemiştir. Bu süreçte yaşanan çok yönlü değişim, alafrangalaşma kavramıyla ifade edilmiştir. Alafrangalaşma, eğlence mekânları ve türleri üzerinde de görülmektedir. Bu süreçte bir yandan kahvehane, meyhane gibi klasik dönemin mekânları dönüşürken diğer yandan tiyatro, balo, birahane, gazino, kafe, kafeşantan, baloz, bar gibi “yeni” mekânlar ortaya çıkmıştır. Ayrıca bazı meyhaneler gazino, kahvehaneler kafe ve kafeşantan, balolar da baloz şeklinde isimlendirilmiştir. Kahvehanelerden geleneksel eğlence mekânı olma özelliğini sürdürenler olduğu gibi bazıları müzikli, şarkı söylenen, akrobasi, pantomim gösterileri yapılan, meşrubatın yanı sıra içki de içilen kafeşantanlara dönüşmüştür. Ayrıca gazinoların bazıları alafranga bazılarıysa alaturka müzik ile hizmet vermişlerdir.