Osmanlı Deniz Taşımacılığında Bir Islah Çabası Olarak Şirketleşme Meselesi
Özet
Buharlı gemilerle sivil deniz taşımacılığına Tersane-i Âmire aracılığıyla 1839 yılında başlayan Osmanlı denizcilik işletmesi, sırasıyla Osmanlı Vapur Kumpanyası (1847?-1852), [Bu kumpanya Tersane-i Âmire’ye bağlı idi (Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Mabeyn-i Hümayun İradeleri (MB. İ), 5-118, 20 Temmuz 1851/21 Ramazan 1267).] Hazine-i Hassa ve Osmanlı Vapur Kumpanyası (1852-1857), Şirket-i Osmaniye (1857- 1860), Hazine-i Hassa Kumpanyası (1860-1864), Fevâid-i Osmaniye (1864-1871), İdare-i Aziziye (1871-1876), İdare-i Mahsusa (1876- 1910) ve nihayet Osmanlı Seyr-i Sefâin İdaresi (1910-1923) adını alır. Seferlere başladığı tarihten 1923’te Türkiye Seyri Sefâin İdaresi adını alana kadar çeşitli adlar altında faaliyet gösteren işletmenin bu süreçte yönetimi farklı kurumların uhdesine verilir. Önceleri Tersane-i Âmire Nazırının; vapurların Hazine-i Hassaya devredilmesinden sonra nazırın ve Bahriye Meclisince yönetildiği dönemlerde de meclisin tayin ettiği bir müdür ya da genel müdür/direktör tarafından yönetilen bu işletme, İdare-i Aziziye döneminde Bahriye Nezaretine bağlanırsa da genel olarak Hazine-i Hassa’ya ait bir işletme olarak kalır.
