Zihin ve gerçeklik: İbn Sina felsefesinde insan aklının sınırları üzerine bir inceleme

Abstract

Aristotelesçi felsefeyi Arapçada yeniden yazmaya teşebbüs eden İbn Sînâ (ö. 428/1037), devraldığı miras sayesinde eş-Şifâ/Kitâbu'n-Nefs'te geniş kapsamlı bir nefs (psykhê) araştırması yürütmüştür. Nefsin tanımı ve fiilleri hakkındaki bir soruşturmanın ardından bu araştırma, faal aklın (nous poietikos) rolünün ne olduğu sorusunu gündemine almıştır. Nefse dair araştırmanın ucu açık kalmaması için önemli olan, insan aklı ve faal akıl arasındaki ilişkinin sınır durumlarının tespit edilmesidir. Bu çalışma, eş-Şifâ/Kitâbu'lBurhân'ın zihin ve gerçeklik arasındaki mesafeye odaklanan pasajlarına başvurarak İbn Sînâ'nın insan aklı ve faal akıl arasındaki ilişkiyi tutarlı bir şekilde nasıl tesis ettiği sorusunu cevaplamayı amaçlamaktadır. ----- Avicenna (d. 428/1037), who attempted to rewrite the Aristotelian philosophy in Arabic, conducted a comprehensive inquiry into the soul (psykhê) in al-Shifā/Kitāb al-Nafs, owing to the legacy he inherited. After an investigation into the definition of the soul and its activities, this inquiry has taken up the question about the role of the active intellect (nous poiêtikos). In order to prevent the inquiry into the soul from remaining open ended, it is important to determine the limits of the relationship between the human intellect and the active intellect. This study aims to answer the question of how Avicenna consistently establishes the relation between the human intellect and the active intellect by referring to passages of al-Shifā/Kitāb al-Burhān that focus on the distance between the mind and reality