Finansal teknolojilerin müslüman toplumlara transferinin etkileri : kurumsal dönüşümün Heideggerci çerçevesi ve değerlendirmesi

Abstract

Bu çalışma, İslami dünya görüşünden farklı bir metafiziksel arka plana sahip olan finansal teknolojilerin Müslüman toplumlara transfer edilmesiyle ortaya çıkan sosyal ve ekonomik eklektik yapının mahiyetini ortaya koymaya çalışmaktadır. İlk olarak, bu çalışma, İslam iktisadı araştırmacıları tarafından büyük ölçüde kabul edilen finansal teknolojilerin birçok yönden İslami ilkelere uygun olduğuna dair ön kabullerin, finansal teknolojilerin metafiziksel arka planıyla uyumlu olup olmadığını araştırmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın ikinci hedefi, bu düzlemsel uyumsuzluğun Müslüman toplumlarda birçok araştırmacının göz ardı ettiği şekilde nasıl eklektik ve şizofrenik bir yapıya yol açtığını incelemektir. Bu çalışmanın araştırma birimi olan finansal teknolojiler, Aydınlanma felsefesine dayalı modern Batı bilim ve tekniğinin doğrudan bir ürünüdür. Dolayısıyla, finansal teknolojilerin öncelikle bir "teknik" olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir. Heidegger'in ifade ettiği üzere bu modern teknik, geçmişteki kullanımlarından farklı olarak, dönemin mevcut felsefi paradigmasının bir ürünüdür. Bu nedenle, Aydınlanmacı bir ontolojik zemine dayanan modern teknik, insanların dünyayı algılama biçimlerinde radikal bir dönüşüme neden olmuştur. İnsanlar, akıl merkezinde doğanın ve doğanın içerisindeki her ilişkinin kendi refahlarına uygun olacak şekilde hükmedilmesinin gerekliliğine dair bir anlayış benimsemişlerdir. Bu anlayışın bir izdüşümü olan modern teknik olarak teknoloji, ortaya çıkma işlemine aracılık eden araçların özüne işaret eden hükmedici ve meydan okuyucu bir çerçevelemeyi (ge-stell) içeren bir açığa çıkma tarzıdır. Başka bir ifade ile dönemin ontolojik kabullerine uygun olarak teknolojinin öncülük ettiği varlığın açığa çıkışı, sınırlama, müdahale etme ve meydan okuma içermektedir. İslami finansal teknolojiler de teknolojinin böylesi bir arka planından neşet eden İslami finansal teknolojiler ise Müslüman toplumların ontolojik yapısı ile uyuşmazlık ortaya çıkarmaktadır. ----- This study attempts to analyze the nature of the social and economic eclectic structure that arises from the transfer of financial technologies, having a different metaphysical background than Islam, into Muslim societies. Initially, this study examines whether the metaphysical background of financial technologies is compatible with the presumptions of the conformity between financial technologies and Islamic principles, which Islamic finance researchers have broadly accepted. At this juncture, the study's second aim is to investigate how this incompatibility leads to an eclectic and schizophrenic structure that many researchers in Muslim societies disregard. Financial technologies, the research unit of this study, are the direct product of modern Western science and technique based on Enlightenment philosophy. Therefore, financial technologies should not primarily be considered a "technique." As Heidegger expressed, this modern technique is a product of the contemporary philosophical paradigm rather than its utilization in the past. Hence, the modern technique based on Enlightenment ontology has resulted in a radical transformation in the way people perceive the world. Humans have embraced a mentality that calls to dominate every relationship within nature and its elements at the center of reason for the sake of their welfare. As a projection of this mentality, technology, as a modern technique, is a mode of disclosure that encompasses a dominating and challenging framework (ge-stell), which indicates the essence of the tools that allow the process of its emergence. In other words, the unveiling of being, led by technology under the ontological assumptions of the era, involves restriction, intervention, and confrontation. Islamic financial technologies that emerge from such a background of technology create an incompatibility with the ontological structure of Muslim societies.