A descriptive study on the Turkish translations of Claude Farrere's La maison des hommes vivants

Abstract

Bu tezde Claude Farrère'in La Maison Des Hommes Vivants (1911) adlı eserinin iki Türkçe çevirisi olan Selim Nüzhet Gerçek'in Canvermezler Tekkesi (1921) ve Hamdi Varoğlu'nun Ölmez Adamların Evi (1955) adlı eserlerinin detaylı karşılaştırması ve betimleyici bir yaklaşımla irdelenmiştir. Ayırt edici özellikleri olmasına rağmen gotik korku türü tanımlanırken gotik tür ile eş anlamda kullanılmaktadır. Söz konusu durum Selim Nüzhet Gerçek'in, net bir biçimde gotik unsurlar içeren, Canvermezler Tekkesi (1921) adlı korku romanı için de geçerli olduğu söylenebilir. Türün belirlenmesinin ardından bu tezin en önemli kısmı, söz konusu roman ile onun kaynağı olduğu düşünülen edebi eser arasındaki farklılıkların betimleyici bir biçimde incelenmesidir. Bu tezin amacı sözü edilen çeviri metinleri irdelemek ve farklı dönemlerde benimsenen çeviri stratejilerini betimlemektir. Dolayısıyla kısaca kaynak metne ve kültürlerine ya da erek kültüre bağlılıklarına göre bunları 'uyarlama', 'çeviri', 'te'lif' veya 'yeniden yazım' olarak tanımlamak bu eserlerin arasındaki farkları bulurken önem kazanmaktadır. Bu farkların kategorileri teorik olarak Gideon Toury'nin (1995) çeviri süreci normlarına dayanarak: karakter farklılıkları, olayların gerçekleştiği yerdeki farklılıklar, olay örgüsünün tercümesine ilişkin farklılıklar, metinlerdeki eklemeler ve çıkarmalar ve illüstrasyonlar şeklinde belirlenmiştir. İki çevirinin kaynak metinle karşılaştırıldığı bu kategorilerdeki örnekler Lawrence Venuti'nin 'yerlileştirme' ve 'yabancılaştırma' stratejileri çerçevesinde açıklanmıştır. İki çeviri arasında yapılan karşılaştırma sonucunda 1921'de basılan eserin Türk dili ve kültürüne yakın bir çeviri stratejisi benimsediği, bu nedenle de 'kabul edilebilirlik' kutbuna; 1955'te basılan eserin ise kaynak metne ve onun dili olan Fransızca'ya daha yakın olan bir strateji izlemesi nedeniyle 'yeterlilik' kutbuna daha yakın olduğunu söylemek mümkündür. ----- In this thesis, a detailed comparative and descriptive textual analysis is conducted on two Turkish translations of Claude Farrère's La Maison Des Hommes Vivants (1911): Selim Nüzhet Gerçek's Canvermezler Tekkesi (1921) and Hamdi Varoğlu's Ölmez Adamların Evi (1955). The Gothic horror genre is used synonymously with the Gothic genre, though each has its distinctive features. This can also be said for Selim Nüzhet Gerçek's Canvermezler Tekkesi (1921), which was defined as a horror novel featuring clear Gothic elements. Following the establishment of the genre, the crucial part of this thesis is the examination of differences through a descriptive approach in the said novel and the literary work assumed to be the source text. The aim of this thesis is to examine the translations and describe the translation strategies adopted in different periods. For this reason, identifying them as 'adaptation', 'translation', 'te'lif,' or 're-writing,' depending on their adherence to the source text and culture, or the target culture, becomes important in establishing their differences. Theoretically, the categories of differences are determined based on Gideon Toury's (1995) translational norms, such as character differences, differences in the settings of events, differences regarding the translation of the plot, and additions and omissions in the texts and illustrations. These categories, in which the two translations were compared to the source text, are explained within the framework of Lawrence Venuti's 'foreignization' and 'domestication' strategies. As a result of the comparison between the two translations, it is possible to say that the 1921 translation adopted a strategy that brought it closer to the Turkish language and culture, steering it towards the 'acceptability' pole, while the 1955 translation is closer to the source text and French language, placing it in the 'adequacy' pole.