19. yüzyıl Osmanlısında kadın esirciler : Ayşe Sıdıka ve işbirliği ağları

Abstract

Bu çalışma, 19. yüzyıl Osmanlı Devleti'ndeki köle ticaretinin faillerinden olan kadın esircileri konu edinmektedir. Tez boyunca, Osmanlı Devleti köle ticareti bağlamında kadın esircilerin kim oldukları ve 19. yüzyıl İstanbul'unda bulunan bir grup kadın esircinin işbirliği ağı incelenmektedir. Çalışma, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan bir istintakname üzerinden yapılmıştır. Ayşe Sıdıka, Zeynep ve Şirin adlı bir grup kadın esircinin şikayet üzerine sorgulanmasıyla hür kökenli kız çocuklarını bir işbirliği ağıyla sattıkları ortaya çıkmıştır. İçinde sarayın adının da geçmesiyle mesele çok daha karmaşık bir vakaya dönüşmüştür. Osmanlı'daki kölelik ve kadınların sosyo-ekonomik ilişkileri konularında derinlemesine bir analiz sunan bu tez, üç kadın esirci etrafında kadınların köle ticaretindeki failliklerine ve önemlerine bir pencere açmaktadır. Sonuç olarak bu tez kadın esircilerin geçimlerini sağlamak ve sürdürmek, hatta ailelerinin geçimini sağlamak için dönemin köle ticaretindeki boşluklardan yararlanarak faillik alanları yaratabildiklerini göstermektedir. Bunu, özellikle kadın olarak hanelere kolaylıkla girip çıkabilme becerilerini kullanarak ve genç kızların bulunup satılması sürecinde çeşitli roller üstlenerek bir işbirliği ağı kurarak yapmışlardır. ----- This study focuses on female slave dealers who were key actors in the slave trade of the 19th-century Ottoman Empire. Throughout the thesis, the identities of these female slave dealers and a network of collaboration among a group of women in 19th-century Istanbul are examined within the context of the Ottoman slave trade. The research is based on court records from the Prime Ministry Ottoman Archives. It reveals that a group of female slave traders, including Ayşe Sıdıka, Zeynep, and Şirin, were interrogated following a complaint, exposing their involvement in selling free-born girls through a collaborative network. The case becomes even more complex with the involvement of The Imperial Palace (Saray-ı Hümayun). This thesis provides an in-depth analysis of slavery in the Ottoman Empire and the socio-economic relationships of women, shedding light on the roles and significance of women in the slave trade through the lens of these three female dealers. In conclusion this thesis demonstrates that, in order to earn and sustain their livelihoods and even provide for their families, female slave traders were able to exploit gaps in the period's slave trade creating spaces of agency. They did this particularly by leveraging their ability, as women, to move in and out of households with ease, and by building a network of cooperation through assuming various roles in the process of finding and selling young girls.