Fetih Sonrası İstanbul’da İlk Tasavvufî Yapılanmalar ve Fâtih Sultan Mehmed

Abstract

Osmanlı’da tasavvuf ehlinin seferlere katılarak fetihlere destek oldukları bilinmektedir. İstanbul’un fethi sırasında da pek çok sûfî orduya destek için Sultan II. Mehmed’in yanında yer almıştır. Evliyâ Çelebi’nin kaydına göre Nakşibendiyye mensupları muhasara esnasında Aya kapısından surlara sarıldılar ve hepsi şehit düşerek Sirkeci’deki Kale kapısı dâhilinde defnedildiler.Zeyniyye tarikatı mensuplarından üç yüz kadarı Şeyh Cebe Ali (Cibâli) önderliğinde Cibali kapısından sarıldılar, Cebe Ali şehit düşerek Gül Câmii’nin haziresine defnedildi.Zeyniyye’den bir başka şeyh Sarıkadızâde Şeyh Mustafa da (ö. 887/1482) fethe katılanlardandır.Öte yandan Bayrâmiyye’den Şeyh Akşemseddin ve Akbıyık Meczub fethe iştirak etmiş, özellikle Akşemseddin’in II. Mehmed’e yaptığı telkinler fethin gerçekleşmesinde etkili olmuştur. Kaydedildiğine göre muhasara uzayıp surlar bir türlü aşılamayınca Sultan Mehmed musâhibi Veliyyüddinoğlu Ahmed Paşa’yı Akşemseddin’e göndermiş ve fethin gerçekleşeceğine dair manevİ bir işAretin olup olmadığını sordurmuştu. Akşemseddin ise gönderdiği cevapta sultana fetih müjdesi vermişti.

Osmanlı’da tasavvuf ehlinin seferlere katılarak fetihlere destek oldukları bilinmektedir. İstanbul’un fethi sırasında da pek çok sûfî orduya destek için Sultan II. Mehmed’in yanında yer almıştır. Evliyâ Çelebi’nin kaydına göre Nakşibendiyye mensupları muhasara esnasında Aya kapısından surlara sarıldılar ve hepsi şehit düşerek Sirkeci’deki Kale kapısı dâhilinde defnedildiler.Zeyniyye tarikatı mensuplarından üç yüz kadarı Şeyh Cebe Ali (Cibâli) önderliğinde Cibali kapısından sarıldılar, Cebe Ali şehit düşerek Gül Câmii’nin haziresine defnedildi.Zeyniyye’den bir başka şeyh Sarıkadızâde Şeyh Mustafa da (ö. 887/1482) fethe katılanlardandır.Öte yandan Bayrâmiyye’den Şeyh Akşemseddin ve Akbıyık Meczub fethe iştirak etmiş, özellikle Akşemseddin’in II. Mehmed’e yaptığı telkinler fethin gerçekleşmesinde etkili olmuştur. Kaydedildiğine göre muhasara uzayıp surlar bir türlü aşılamayınca Sultan Mehmed musâhibi Veliyyüddinoğlu Ahmed Paşa’yı Akşemseddin’e göndermiş ve fethin gerçekleşeceğine dair manevİ bir işAretin olup olmadığını sordurmuştu. Akşemseddin ise gönderdiği cevapta sultana fetih müjdesi vermişti.