Ahmet Ağaoğlu ve Milliyetçilik

Abstract

Ahmet Ağaoğlu yaşadığı dönem ve bulunduğu coğrafyalar itibarıyla sosyal, siyasî ve fikrî dönüşümlere tanıklık etmiş bir aydındır. Çocukluk ve gençlik yılları Rus işgali ve Şiî kültürünün etkisi altında bulunan Kafkasya’da geçti. Azerîler arasında eğitim için Avrupa’ya giden ilk Türk’tür. Dermesteter ve Ernest Renan gibi doğu halkları üzerine çalışmalar yapan hocalardan dersler aldığı Paris’te İran milliyetçisi, Kafkasya ve İstanbul’da Türk milliyetçisi duruşu sergiledi. Rusya’da 1905 ihtilalini hazırlayan döneme tanıklık etti ve sonrasında yaşanan özgürlük ortamını Rusya Müslümanlar’ı lehine faaliyetler yaparak değerlendirdi. 1908 Jön Türk ihtilali sonrasında İstanbul’a geldiğinde ise topraklarının ve nüfusunun büyük bir kısmını kaybetmiş bir imparatorluğun bütün sorunlarıyla yüzleşti. Ağaoğlu bu sorunların, Rusya ve Osmanlı topraklarında yaşayan bütün Türkler arasında, oluşturulacak ortak bir geçmiş üzerinde yeni bir Türk milleti inşası ile aşılacağı kanaatindeydi. Kuruluş aşamasında kendisinin de bulunduğu Türk Yurdu dergisindeki yazılarının pek çoğunu bu fikrin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için kaleme alır. Birinci Dünya Savaşı sonrasında ise Mîsâk-ı millî sınırları içinde bir Türk milleti oluşturma gayreti içinde oldu.

İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince erişime açılmıştır.