Mahmut Muhtar Paşa'nın "Acı Bir Hatıra" Adlı Osmanlıca Eserinin Çeviri ve Değerlendirmesi
Özet
XX. Yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti’nin bulunduğu zorlu siyasi durum neticesinde askeri önlemler alınmasının bir mecburiyet halini aldığı, bunun neticesinde bir çok muharebelere girildiğini söylemek mümkündür. Bu dönemde, siyasi, iktisadi ve askeri açıdan gittikçe zayıflayan, toplumsal açıdan da karışıklıkların yaşandığı ve birçok alanda mücadele eden bir devlet görülmektedir. Balkanlarda Osmanlı siyasi sınırlarının daralmasıyla birlikte Sırplar, Bulgarlar ve Yunanlar’ın Türklere karşı oluşturdukları cephe kısa bir süre sonra sıcak çatışmaya dönüşmüş ve Balkan Harbi'nin başlamasına sebep olmuştur. Balkan Harbi’nde yaşanan gelişmelerin bir kısmını o muharebelerde görev almış şahısların tarihe bıraktığı notlardan takip etmek mümkündür. Dönemin en önemli devlet adamlarından biri de Mahmud Muhtar Paşa’dır. Paşa bu harpte İkinci Şark Ordusu Kumandanı olarak vazifelendirilmiştir. “Acı Bir Hatıra” isimli eserinde ise Balkan Harbi'nde yaşanan gelişmeleri kendi gözünden kaleminden kağıda aktarmıştır. Balkan Harbi siyasileşen her bakımdan politize olan bir ordunun cephede yaşadığı çözülme, çöküş ve mağlubiyetler silsilesini içinde barındırır. Cephede komutanlar arasındaki siyasi görüş farklılıkları, aslında bu felaketin en önemli sebebi olmuş, muharebe sahasında birbirlerini suçlayanlar, daha sonra bunu yazdıkları hatırat türü eserlerinde de sürdürmüşlerdir. İşte, İkinci Şark Ordusu Kumandanı olan Abdullah Paşa'nın kendi hatıratında, Mahmud Muhtar Paşa ile ilgili ithamlarda bulununca “Acı Bir Hatıra” isimli eser kaleme alınmıştır. Bu yönüyle bakıldığında Acı Bir Hatıra, savunma niteliğinde kaleme alınmış bir eserdir. Abdullah Paşa'nın hatıratında yönelttiği eleştiriler bu eserde tek tek cevaplanmış ve olaylara açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Öte yandan Mahmud Muhtar Paşa'nın, Abdullah Paşa'ya yönelik eleştirileri de eserde bulunmaktadır. Balkan Harbi'nin başladığı dönemde Osmanlı Ordusu'nun bulunduğu genel vaziyet, muharebe durumu bu eserde anlatılmıştır. Bu çalışma ile söz konusu eser, günümüz Türkçesine aktarılarak bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Mahmud Muhtar Paşa tarafından kaleme alınıp Kahire’de yayımlanan Acı Bir Hatıra adlı eserin Balkan Harbi ile ilgili araştırma yapacak olanlara önemli bir kaynak, okuyucuların ufkunu açacak bir eser olacağı değerlendirilmektedir. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince erişime açılmıştır.
