Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Yetimhaneler
Özet
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde içinde bulunduğu sürekli savaş hali, bunların getirmiş olduğu yıkım ve tahribatlar, sıhhi problemler, ekonomik problemler toplumu ve bilhassa çocukları derinden etkilemiştir. Aslında devletin kuruluşundan itibaren kimsesiz çocukları himaye etmeye çalışan Osmanlı, öncelikle vakıflar tarafından yetimlerin haklarını gözetilirken daha sonraki dönemlerde cemiyetlerin öncülüğünde yetimleri himaye altına alınmıştır. Kimi zaman devlet destekli olarak faaliyet veren cemiyetler sayesinde de binlerce kimsesiz ve yetim çocuklar geleceğe hazırlanmıştır.
XIX. ve XX. yüzyıllarda çok sayıda insan kaybeden Osmanlı Devleti, savaşlar neticesinde hayatını kaybeden askerlerin yetim kalan çocuklarını, kimsesiz ve sokak çocuklarını din, dil, ırk yapmaksızın koruma altına almaya çalışmıştır. Bunun neticesinde tezimizde de değindiğimiz üzere Islahhaneler, Darüşşafaka, Darülaceze ve Darülhayr-i Ali gibi kimsesizleri barındıran ve onlara eğitim olanakları sağlayan yetimhaneler açılmıştır.
Osmanlı Devleti’nin asıl büyük kayıpları Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı esnasındadır ve tam bu noktada bilhassa savaş yetimlerini barındırmak adına başta devlet himayesinde olmayan iki ana kurum ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın ana konusunu içeren bu kurumlardan biri başkent başta olmak üzere ülkenin pek çok eyaletinde kurulmuş olan Darüleytamlar ve kuruluş tarihi ve yeri tartışmaları olan Himaye-i Etfal Cemiyeti’dir. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince erişime açılmıştır.
