İslâm Hukukunda Dâva Vekâleti

Abstract

İslâm borçlar hukukunda önemli ve geniş bir yere sahip olan vekâlet akdinin türlerinden birisi olan dâva vekâleti, dâvanın taraflarından biri olan müvekkilin mahkeme huzurunda temsil edilmek için verdiği vekâlettir. Günümüzde avukatlık adı altında önemli bir yeri olan bu hukuki işlem, çalışmamızda özellikle vekil ve müvekkil arasındaki iç ilişki vurgulanarak incelenmiştir. Dâva vekâleti hakkında literatürde yer alan bilgiler ışığında hem borçlar hem de usul (yargılama) hukuku konusu olan dava vekâletine dair fıkıh âlimlerinin benimsedikleri prensipler anlaşılmaya çalışılmıştır. Tezde, toplumdaki hukuki ve iktisadi ilişkilerin gelişmesine paralel olarak günümüzde ücretli olarak gerçekleştirilen vekâletin bu türüne dair, İslâm hukukunda da benzer imkanların olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca, fıkhın erken dönem kaynaklarından başlayıp, Osmanlı'da Tanzimat'ın ilanı ile başlayan hukuki reformlara kadar dâva vekâletinin hukuki gelişimi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda Osmanlı hukukunda dâva vekâletine ilişkin günümüzdeki avukatlığa geçiş mahiyetinde önemli adımlar atıldığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler : temsil, husûmet, dâva vekâleti, müvekkil, vekili.

Attorneyship (el-wekala bi'l-husumah) which has a substantial and detailed place on Islamic law of obligations, and which is a part of the attorney agreement, is an attorneyship given by client who is one of the parties gave to be represented on the court. This dissertation has examined the aforementioned legal transaction which is called 'advocacy' at the present time, with an emphasis on the internal client-proxy relationship. Adopted principles of the Islamic scholars on attorneyship which is the subject of both obligations and procedural law, have tried to be understood based of the literature on attorneyship. It has been demonstrated that Islamic law has some similar facilities with today's waged attorneyship in parallel with the development of the legal and economic relations. Moreover, I have aimed to track the legal development of the attorneyship from the sources of the early period of Islamic law to the legal reforms which is began with the Tanzimat. In that sense, it was noted that there was some concrete steps in the relationship of attorneyship in Ottoman law to today's waged attorneyship. Keywords : representation, husûmah, attorneyship.

İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince erişime açılmıştır.