Muhammed Ahmed Halefullah'ın el-Fennu'l-Kasasî Adlı Eserinde Klasik Kaynakları Kullanma Yöntemi

Abstract

Edebî tefsir ekolüne mensup olan Muhammed Ahmed Halefullah (1916-1997), ortaya sunduğu tezi el-Fennu'l-Kasasî ile İslam dünyasında yankı uyandırmıştır. Bu eser, Muhammed Abduh ve Emîn el-Hûlî'nin edebî tefsir yöntemini pratize ederek Kur'ân kıssaları üzerinden ortaya çıkan, geleneksel kıssa anlayışından farklı bir teoriyi sunmaktadır. Bu teoriye göre Halefullah, Kur'ân'ın edebî üslûbunu, kıssaların gerçekliğini ve kıssalarda problemli gözüken anlatımları sorgulamaktadır. Kur'ân'dan ve klasik dönem müfessirlerden alıntıladığı pasajlar ile görüşüne destek bulmaya çalışan Halefullah, netice olarak Kur'ân'da mitolojik unsurların yer aldığını ifade etmektedir. Onun bu yaklaşımı günümüz Kur'ân çalışmalarını etkilemiş ve "tarihselcilik" meselesine farklı bir boyut katmıştır. Bu çalışmada; Halefullah'ın, teorisine destek bulmak amacıyla klasik dönem müfessirlerden alıntıladığı pasajlar ele alınıp değerlendirilmiştir. Nitekim Halefullah, bazı pasajlardan doğrudan ve dolaylı olarak destek gördüğü kanaatindedir. Bununla birlikte müfessirlerin girdiği çıkmazların, onları edebî yönteme mecbur kıldığını ifade etmiştir. Bu noktadan bakıldığında Halefullah'ın klasik kaynaklardan destek bulma çabasının değerlendirilmesi bu çalışmanın esas konusunu teşkil etmektedir.

Muhammed Ahmed Halefullah who is a follower of the school of literary exegesis, have exhibited a resonance in the Islamic world with his work el-Fennu'l-Kasasî. This work offers an unusual theory that stems from Quranic stories implementing Muhammed Abduh and Emîn el-Hûlî's literary exegesis method. According to this theory, Halefullah questions the actuality of the stories and narrations that seem problematic according to the literary style of Qur'an. With attempts to support his theory by quoting from Qur'an and and scholars of exegesis of the classical period, Halefullah concludes that Qur'an contains mythological elements. His approach had an impact on the contemporary Qur'anic studies and have added another dimension to the issue of "historicism". In this research, we tackle and analyze the passages from classical period scholars of exegesis which Halefullah quotes to support his theory. Halefullah believes he gains support either directly or indirectly from some passages. On the other hand, he suggests that the predicaments the scholars of exegesis have faced forced them into implementing his method of literary exegesis. From this aspect, investigating Halefullah's attempts to find support in classical sources constitutes the topic of this research.

İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Senatosunun 22.06.2020 tarihli ve 2020/14-5 sayılı Açık Bilim Politikası gereğince 06/2021 tarihinde erişime açılması öngörülmüştür.