A descriptive and comparative study on the Turkish translations of Jean Webster’s Daddy-long-legs

Abstract

Dünyada ve Türkiye'de çocuk edebiyatı alanında çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Çocuk edebiyatının tanımı, türleri, işlevleri ve muhataplarının yanı sıra yetişkin okurlar, yazarlar ve çevirmenlerin oynadığı roller üzerine sayısız tartışmalar bulunmaktadır. Birden fazla okuyucu kitlesine hitap etme, bağlamları kültürler doğrultusunda uyarlama, ideolojik amaçlarla yapılan manipülasyonların yanı sıra metinlerin görsellerle ilişkileri gibi benzersiz özellikleriyle çocuk edebiyatı alanda sayısız çalışmaya imkân sağlamaktadır. Bu özelliklerden faydalanılarak Jean Webster'in 1912 yılında kaleme aldığı meşhur romanı Daddy-Long-Legs'in Türkçe çevirilerinden Örümcek Dede ile Uzun Bacaklı Baba üzerine betimleyici ve karşılaştırmalı bir çalışma yapılmıştır. Söz konusu çevirilerin Daddy-Long-Legs ile olan eşdeğerlik ilişkilerinin kabul edilebilirlik veya yeterlilik kutuplarına olan yakınlıklarını belirlemek amacıyla Gideon Toury (2012) tarafından ileri sürülen normlar ve çeviri ile olan ilişkileri çalışmanın çerçevesini oluştururken, çeviri metinlerdeki dizgesel kısıtlamalara açıklık getiren Zohar Shavit (1986) tarafından ileri sürülen özellikler ise çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Sonuç olarak Örümcek Dede adlı çeviri metin ile Daddy-Long-Legs romanının eşdeğerlik ilişkisinin kabul edilebilirlik kutbuna; Uzun Bacaklı Baba adlı çeviri metin ile Daddy-Long-Legs romanının eşdeğerlik ilişkisinin yeterlilik kutbuna yakın olduğu ileri sürülebilir. Fakat, elde edilen sonuçlar analiz için seçilen örnekler için geçerlidir ve bahsedilen kutuplar tezat bir ilişki oluşturmamaktadır. Dahası, Örümcek Dede adlı çeviri metinde dizgesel yatkınlık ilkelerinin benimsendiği ve bu sebeple manipülasyona maruz kaldığı iddia edilebilir. ----- Around the world as well as in Turkey various studies are being conducted in the field of children's literature. There have been numerous discussions concerning the definition, types, functions and addressees of children's literature besides the roles played by adult readers, writers and translators. Thanks to its unique characteristics such as addressing to more than one audience, adapting contexts in line with the cultures, the relations of texts and images along with manipulations with ideological intentions, children's literature paves the way for countless studies on translated texts in the field. With the advantage of these features, a descriptive and comparative study has been carried out on the chosen Turkish translations, Örümcek Dede and Uzun Bacaklı Baba, of a renowned novel Daddy-Long-Legs, written by Jean Webster in 1912. With the aim of determining the equivalence relationship between Daddy-Long-Legs and the aforesaid translations to the acceptability and adequacy poles, norms and their relations in translation put forward by Gideon Toury (2012) constitute the framework of this study while the features that clarify the systemic constraints on translated texts put forward by Zohar Shavit (1986) constitute the focal point of this study. As a result, it can be asserted that the equivalence relationship between Örümcek Dede and Daddy-Long-Legs is close to the acceptability pole; the equivalence relationship between Uzun Bacaklı Baba and Daddy-Long-Legs is close to the adequacy pole. Nevertheless, the results of the analysis are valid for the chosen examples and aforesaid poles are not contrary. Besides, it can be claimed that the principles of systemic affiliation have been applied for Örümcek Dede and it is exposed to manipulation.