Fas aile hukukunda boşanma ve şikak

Abstract

XX. Yüzyılda Fas'ın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte aile hukuku alanında kanunlaştırma faaliyeti başlamıştır. İlk olarak 1957 yılında Mâlikî mezhebinin hükümleri kanun formunda düzenlenerek Müdevvenetü'l ahvâli'ş-şahsiyye ismi ile bir aile kanunu hazırlanmıştır. Ancak bu kanun halkın beklentilerini karşılamayınca 2004 yılında yeni aile kanunu olan Müdevvenetü'l-üsra yürürlüğe girmiştir. Müdevvenetü'l-üsra'da aile hukukuna ilişkin konularda kadın ve erkeklerin eşitliğini esas alan bir dizi değişiklik yapılmıştır. Cinsiyet eşitsizliğinin açık bir şekilde görülmesi sebebiyle en çok tartışılan mesele boşanma olmuştur. Bu hususta kadın-erkek eşitliğini sağlamak amacıyla Müdevvenetü'l-üsra'ya boşanmayla ilgili bir dizi yenilik yapılmakla birlikte iki yeni boşanma türü daha eklenmiştir. Söz konusu yeni boşanma türlerinden biri olan şikâk, kadınlara herhangi bir sebep göstermeden kolay bir şekilde boşanma imkânı tanımıştır. Başlangıçta kadınlara yönelik olarak getirilen bu boşanma türü, prosedür ve bazı haklar edinilmesi bakımından da avantaj sağlaması nedeniyle erkekler tarafından da çokça başvurulan bir tür olmuş ve Fas'ta boşanmanın seyrini değiştirmiştir. Bu yeniliklerin hem Mâliki mezhebi'nin hükümleri hem de evrensel ilkeler ışığında yapıldığı ifade edilse de klasik yorumların dışına çıkılmış ve İslâmın hükümlerine aykırı hükümler verilmiştir. ----- After Morocco regained its independence in the twentieth century, legalization activities started in the field of family law. Firstly, in 1957, the provisions of the Mālikī school were organized in the form of a law and a family law was prepared under the name of Mudawwanat al ahwāl al-shahsiyya. However, when this law did not meet the expectations of the people, a new family law, Mudawwanat al-usra, came into force in 2004. A series of revisions were made to the family law based on the equality of men and women. Divorce was the most discussed issue due to the obvious gender inequality. In order to ensure the equality of men and women in this regard, a series of innovations were made in the Muḍawvanat al-usra regarding divorce and two new types of divorce were added. One of these new types of divorce, shiqāq, allowed women to divorce easily without giving any reason. This type of divorce, which was initially introduced for women, was also widely used by men due to its advantages in terms of procedure and obtaining specific rights, and changed the evolution of divorce in Morocco. Although it is stated that these innovations were made in the light of both the provisions of the Māliki school and the universal principles, they went beyond the classical interpretations and rulings contrary to the provisions of Islam were given.