Kadi Şüreyh'in nikah akdine dair görüşlerinin Hanefi mezhebindeki görüşlerle mukayesesi

Abstract

Râşid Halifeler döneminden başlayarak Kûfe'de yaklaşık 60 yıl boyunca kadılık vazifesinde bulunan Kâdî Şüreyh, bağımsız ictihadlarda bulunan âlim bir şahsiyet olarak öne çıkar. İslâm hukukunun erken dönemine önemli katkılarda bulunduğu tespit edilen Kâdî Şüreyh'in fıkhî görüşleri, daha sonra bazı âlimleri de etkilemiştir. Bu etkiden en fazla nasibini alanlar ise genellikle Hanefî mezhebinin kurucu müctehidleri olmuştur. Nitekim nikâh akdi ve onunla ilgili meseleler bağlamında incelenen toplam 27 meseleden 19'unda Şüreyh ile Hanefî fakihlerin benzer yaklaşımlar sergilediği; 8 meselede ise farklı görüşlere sahip oldukları görülmüştür. Şüreyh ve Hanefî müctehidlerinin aynı çevrede yaşamaları, aynı fıkıh geleneğinden beslenmeleri ve benzer ilmî çevrede bulunmaları, görüşleri arasındaki uyumu sağlayan temel unsurlar olarak değerlendirilmiştir. ----- Qadi Shurayh, who served as a judge in Kufah for approximately 60 years, beginning during the era of the Rashid Caliphs, is recognized as a distinguished scholar known for his engagement in independent ijtihad. His jurisprudential contributions, which played a significant role in shaping the formative period of Islamic law, profoundly influenced subsequent scholars. Among those most significantly influenced by this were generally the founding mujtahids of the Hanafî madhhab. Notably, in 19 out of 27 issues examined within the context of the marriage contract (aqd al-Nikâh) and related matters, Shurayh and the Hanafî jurists demonstrated congruent approaches, while diverging in their views on 8 issues. The alignment between the views of Shurayh and the Hanafî mujtahids has been attributed to their shared intellectual environment, reliance on a common jurisprudential tradition, and interaction within overlapping scholarly networks, which are considered key factors in fostering this alignment.