Furuk ve kavaid literatüründe örf ve adet

Abstract

İslâm'ın ilkelerine ve nassa aykırı olmayan örf ve âdete fıkhî sonucun belirlenmesinde itibar edilmiştir. Ancak bu durum fıkhî yazım türleri içinde farklı şekillerde tezahür etmiştir. Hüküm istinbat metotlarının ele alındığı usûl eserlerinde örf ve âdet delil olarak doğrudan ele alınmazken, fürû' eserlerinde örf ve âdete sıklıkla müracaat edildiği bilinmektedir. Ayrıca bu kavramların herhangi bir ayrıma tabi tutulmaksızın bazen birbiri yerine bazen de müstakil olarak kullanılmış olması, onların hukuki hükümdeki rollerini ayırt etmeyi güçleştirmekte ve fıkıh literatüründe ifade ettiği anlamların yeterince açıklığa kavuşturulmadan ele alınmasına neden olmaktadır. Bu tezde, fıkıh literatürü içinde özel yazım türleri olarak kabul edilen furûk ve kavâid eserlerinde örf ve âdetin tuttuğu yer ve nasıl kullanıldığı özel olarak incelenmiş olup, araştırmada bu literatürün hicrî V-X. asırlar arasında telif edilen örnekleri esas alınmıştır. Bir giriş ve iki bölümden oluşan araştırmanın giriş bölümünde araştırmanın önemi, amacı, sınırı, yöntemi ve kaynakları hakkında açıklamalar yapılmış, akabinde furûk ve kavâid kavramları kısaca tahlil edilmiştir. Birinci bölümde örf ve âdetin fıkıh literatüründeki yeri genel olarak ele alınmış ve teorik bir zemin oluşturulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde belirli kriterler çerçevesinde esas alınan furûk ve kavâid eserlerinde örf ve âdetin anlam, metot ve muhteva bakımından incelemesi yapılmıştır. ----- Customs and traditions, which are not contrary to the principles of Islam and nass, are respected in determining the fiqh result. However, this situation manifested in different ways within the types of fiqh writing. Customs and traditions are not directly addressed as evidence in the works of methodology, in which the methods of determining the verdict are discussed. However, it is known that customs and traditions are frequently used in the works of furu. In addition, the fact that these concepts are used sometimes interchangeably and sometimes independently without any discrimination makes it difficult to distinguish their roles in legal provisions and causes the meanings they express in the fiqh literature to be examined without being sufficiently clarified. Also, the fact that these concepts are used without any discrimination makes it difficult to distinguish their roles in legal provisions. In addition, this situation causes the meanings expressed in the fiqh literature to be examined without being sufficiently clarified. The place of customs and traditions in the works of furûq and qawaid, which were copyrighted between the 5th and 10th centuries and accepted as special writing types in the fiqh literature, is examined in this thesis. In the introduction part of the research, which consists of an introduction and two parts, the importance, purpose, limit, method and sources of the research are mentioned, and then a brief analysis of the concepts of furûq and qawaid is made. In the first part, the place of custom and traditions in the literature of fiqh has been examined in general and a theoretical ground has been tried to be established. In the second part, the customs and traditions in the works of furûk and kawaid, which are based on certain criteria, are examined in terms of meaning, method and content.