Manastırlı İsmail Hakkı’nın nübüvvet görüşü

Abstract

Bu çalışma, ilk elden kaynaklara istinâden, Meclis-i A'yân âzâlığı görevini üstlenen son dönem Osmanlı kelâm âlimlerinden Manastırlı İsmâil Hakkı Efendi'nin hayatını, ilmî şahsiyeti ile eserlerini; onun telifâtında merkezî bir konum işgal eden, eserlerinde dağınık şekilde yer verilmesiyle de bütüncül hâlde gözlemlenemeyen nübüvvete dâir fikirlerini; küllîlik/tümellik ifâde etmesiyle peygamberlik müessesesinin genel mânâda gerekliliği ve cüz'î/tikel boyutuyla da Hz. Peygamber'in risâletinin delilleri meselesinde takip ettiği metodolojisiyle günümüz insanının yaşantısında sosyolojik bir vak'aya dönüşen deizme mukâbil sunabileceği çözümleri; modernite-klasik düşünce ekseninde, benimsediği nübüvvete ilişkin görüşüyle İslâm entelektüel geleneği içerisinde edindiği mevkii; kümülatif ilerleyişiyle ulaştığı nokta itibâriyle beşeriyetin ihtiyaçlarını karşılayacak tarzda kelâm ilminin güncellenmesi gerektiğine yönelik "üstü kapalı" tenkîdlerini, bu kanaatinin kendi fiiliyatındaki izdüşümlerini ve nesnellikle örtüşüp-örtüşmemesi çerçevesinde karşı karşıya kaldığı eleştirileri ortaya koymaktadır. ----- This study, based on first-hand resources, reveals the life of the Manastırlı İsmail Hakkı Efendi who served as a member of the Assembly of Notables, one of the last Ottoman's kalam scholar, his scholarly personality with treatises; his ideas of prophethood which occupy a central position in his publications and cannot be observed in a whole because of being scattered in his works; his solutions that can be presented to the deism that has become a sociological case in the life of modern people today, with his methodology in the matter of the general need of prophethood expressed universally and the evidences of the Prophet's risâlet (PBUH) particularly; his position on the modernity-classical axis of thought, within the Islamic intellectual tradition, with the view of the prophethood he has adopted; his "implicit" criticisms that kalam studies should be updated to meet the needs of the age captured by human beings through their cumulative progress, with their projections on his actions; criticisms that he confronted within the context of overlapping with objectivity.